مجله پایش
سال نوزدهم شماره 3 (پیاپی 91، خرداد و تیر 1399)

موفقیت در دنیای رقابتی سازمان ها به توانایی توسعه روابط مبتنی بر اعتماد نیاز دارد. فقدان این عامل در سازمان ها به خصوص بیمارستان، به عنوان یکی از مهمترین سازمان های مدنی، ممکن است پیامدهای غیر قابل جبرانی برای خدمت گیرندگان به دنبال داشته باشد. لذا این پژوهش با هدف تعیین میزان اعتماد بیماران به خدمات بیمارستانی پس از اجرای طرح تحول نظام سلامت انجام شد.

این پژوهش مقطعی و کاربردی با رویکرد تحلیلی در سال 1397 در بیمارستان های شهر  زاهدان انجام شد. جامعه آماری کلیه مراجعان به 9 بیمارستان شهر زاهدان (دانشگاهی و غیر دانشگاهی) بود که تعداد 535 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها در این مطالعه پرسشنامه استاندارد اعتماد به خدمات بیمارستانی بود. داده ها به صورت دستی و با کمک نرم افزار SPSS-22  در فایل رایانه ای ثبت شد. جهت تحلیل داده ها علاوه بر آمار توصیفی از آزمون تحلیل واریانس استفاده گردید.

جنسیت اکثر افراد مورد مطالعه زن بود. میانگین سنی 215 نفر بین 21 تا 40 سال و افراد بالای 60 سال 78 نفر بودند. میانگین (انحراف معیار)  نمره اعتماد بیماران به خدمات بیمارستانی (18/7) 56 و در سطح اعتماد پایین بود. بالاترین میانگین نمره مربوط به بعد اعتماد مردم به بیمارستان غیردانشگاهی (84/04) و کمترین اعتماد مربوط به بیمارستان غیر دانشگاهی (49/74) بود. بعدکیفیت خدمات با نمره 14/8 بالاترین نمره و بعد اعتماد به تخصص حرفه ای ارایه دهنده گان خدمت پایین ترین نمره را داشت.

بیماران مراجعه کننده به بیمارستان های شهرستان زاهدان اعتماد پایینی به خدمات این بیمارستان ها داشتند. این موضوع نیازمند مداخله های کافی جهت بررسی شناخت علل این مشکل است. بنابر این لازم است مدیران سطوح بالای سازمان جهت تحقق اهداف سازمانی از نظرات کارشناسان استفاده کنند.

عدالت به عنوان یکی از اهداف نظام سلامت به معنای دسترسی مردم به خدمات سلامت و استفاده از آن بر اساس نیاز، پرداخت هزینه های سلامت بر اساس توان مالی و برخورداری از سطح سلامتی قابل قبول است. توزیع عادلانه تخت های بیمارستانی منجر به افزایش دسترسی به خدمات سلامت و ارتقای سلامتی مردم می شود. این پژوهش با هدف سنجش عدالت در توزیع جغرافیایی تخت های بیمارستانی استان زنجان انجام شده است.

از داده های وزارت بهداشت و مرکز آمار ایران برای انجام این پژوهش مقطعی (توصیفی تحلیلی) استفاده شد. در این پژوهش تمام بیمارستان ها و تخت های بیمارستانی استان زنجان در سال 1395 مورد توجه قرار گرفت. میزان عدالت در توزیع تخت های بیمارستانی استان زنجان با استفاده از ضریب جینی محاسبه شد. از نرم افزار اکسل برای تحلیل داده ها استفاده شد.

جمعیت استان زنجان در سال 1395 برابر با  1,057,461 نفر بود. تعداد 12 بیمارستان با  1,538 تخت فعال در این سال در استان زنجان وجود داشت (تعداد 1/13 بیمارستان به ازای هر صد هزار نفر جمعیت و 1/45 تخت بیمارستانی به ازای هر هزار نفر جمعیت). بیشترین تعداد تخت بیمارستانی به ازای جمعیت مربوط به شهرستان های زنجان، ابهر و خرمدره بود. حدود 42 درصد بیمارستان ها و 72 درصد تخت های بیمارستانی استان زنجان در شهرستان زنجان قرار دارد. ضریب جینی توزیع تخت های بیمارستانی در شهرستان های استان زنجان برابر با 0/26 بود.

توزیع تخت های بیمارستانی در استان زنجان با استفاده از شاخص جینی نسبتا عادلانه است. تخصیص عادلانه منابع سلامت به ویژه در شهرهای کم برخوردار استان برای دستیابی به هدف عدالت در سلامت ضروری است.

افزایش امید به زندگی برای کشورها و به تبع آن کاهش باروری یکی از عوامل اصلی سالمندی جوامع و کشورها است. روند سالمندی در کشورهای جهان رو به رشد است. این پدیده نه تنها در کشورهای توسعه یافته بلکه در کشورهای در حال توسعه، مساله ای است که توجه سیاستگذاران را به خود جلب کرده است. تغییرات الگوی سنی جمعیت و حرکت به سمت سالمندی می تواند بر الگوی بیماری ها و خدمات سلامتی مورد نیاز جامعه تاثیر گذارد. هدف از این مطالعه بررسی هزینه های داروی سرپایی گروه سالمندان مراجعه کننده به مراکز سرپایی سازمان تامین اجتماعی و برآورد نرخ تغییرات آن در آینده بود

این مطالعه از نوع مطالعات مقطعی (توصیفی - تحلیلی) بود که به صورت مقطعی بر روی داده های مراجعات سرپایی سال 96 مراکز ملکی سازمان تامین اجتماعی که به صورت سرشماری وارد مطالعه شدند، انجام شده است. داده ها پس از دریافت و پالایش مورد بررسی قرار گرفتند. برای بررسی داده ها از نرم افزارهای SPSS جهت شناسایی شاخص های پراکندگی و تحلیل وضعیت ارتباط بین متغیرها استفاده شد.

بررسی یافته ها نشان داد که از کل 14،418،911 بیمار استفاده کننده از خدمات سرپایی، 6/5 درصد سالمند بودند. گروه سالمندان به طور متوسط 6/8 بار در طول سال برای دریافت خدمات سرپایی به مراکز ملکی سازمان تامین اجتماعی مراجعه کرده بودند. نتایج مقایسه میانگین مراجعه به تفکیک گروه های سنی نشان داد، اختلاف معناداری بین گروه های سنی از نظر مراجعه به مراکز ملکی تامین اجتماعی وجود داشته است. سالمندان بالای 85 سال نسبت به کودکان زیر 2 سال 48/1 درصد و سالمندان بین 65 تا 85 سال 78/3 درصد بیشتر از کودکان زیر 2 سال به پزشک مراجعه کرده اند.

بر اساس نتایج مطالعه حاضر و مستندات ارایه شده می توان نتیجه گیری کرد که بخش قابل ملاحظه ای از بار اقتصادی و هزینه های نظام سلامت در حوزه تامین اجتماعی متعلق به گروه سالمندان است که در آینده نیز همچنان به روند افزایش خود ادامه خواهد داد. در این راستا لازم است ضمن تدارک خدمات لازم برای این گروه سنی، تلاش شود با رویکرد پیشگیرانه مراجعات و تقاضای خدمات این گروه مدیریت شود.

بیماری های قلبی و عروقی در سالمندان به عنوان یکی از مشکلات اساسی سلامتی در قرن حاضر بر کیفیت زندگی و طول عمر آنها تاثیر نامطلوب می گذارد . بیماری حاد کرونری قلب شایع ترین علت مرگ در سالمندان است. شواهد بیانگر آن است معنویت درمانی به عنوان یک روش درمانی مهم در درمان بیماری های مزمن شناحته شده است. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی معنویت درمانی در کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به بیماری حاد کرونری قلب انجام شده است.

در این پژوهش نیمه تجربی جامعه آماری شامل 54 سالمند مبتلا به بیماری حاد کرونری قلب در شهر تهران بودند که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و سپس به صورت تصادفی ساده در دو گروه شامل  27 نفر آزمون و کنترل تقسیم بندی شدند. گروه آزمون طی 8 جلسه ی 60 دقیقه ای تحت مداخله ی معنویت درمانی قرار گرفتند و گروه کنترل این مداخله را دریافت ننمودند. جهت سالمندان مشارکت کننده در پژوهش قبل ، یک هفته و یک ماه بعد از اتمام دوره ی مداخله، پرسشنامه کیفیت زندگی سالمندان CASP-19 و پرسشنامه اختصاصی کیفیت زندگی آنژین سیاتل (SAQ) تکمیل گردید.

نتایج نشان داد که تاثیر معنویت درمانی بر کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به بیماری حاد کرونری قلب با استفاده از نمره کل هر دو پرسشنامه سیاتل و همچنین پرسشنامه کیفیت زندکی سالمندان بیانگر آن است که اثر متقابل بین گروه و زمان معنادار بود.

با توجه به تاثیر آموزش معنویت درمانی بر ارتقای کیفیت زندگی مخاطبان این مطالعه از معنویت درمانی می توان به عنوان یک مداخله موثر در ارتقای کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به بیماری حاد کرونری نام برد.

با توجه به تغییرات باروری زنان در ایران و ضرورت سیاست گذاری در این زمینه در سال های اخیر در مطالعه حاضر تلاش شد که تغییرات باروری زنان دارای همسر 49-15 ساله در دو سطح فردی و استانی تبیین شود.

برای حصول هدف فوق داده های فردی دو درصد سرشماری 1395 و نیز برخی اطلاعات استانی در قالب مدل خطی سلسله مراتبی دو سطحی در محیط نرم افزار HLM تحلیل شد.

نتایج نشان داد که اثر مشخصه های سطح فردی بر باروری بیشتر از اثر مشخصه های سطح استانی است. تفاوت باروری زنان در بین استان های کشور معنادار بوده است. تمامی مشخصه های فردی زنان اثر معنادار بر باروری آنها داشته است و حدود 44 درصد از واریانس باروری زنان را تبیین نمودند. حدود 46 درصد از واریانس بین استانی باروری زنان به وسیله متغیرهای استفاده شده در تحقیق حاضر، تبیین شد.

از سویی افزایش دوباره باروری مغایر با روند تغییرات اجتماعی جامعه و وضعیت خود زنان است زیرا زنان خود را با تغییرات سطح کلان انطباق خواهند داد، و از سویی دیگر از آنجایی که تغییرات اجتماعی و اقتصادی روشن شده است بنابراین کاهش شدیدتر باروری در نتیجه تغییرات فوق چندان محتمل نیست و تداوم نسبی سطح فعلی باروری قابل انتظار است.

درک صحیح مدیریت از انتظارات مشتری برای دستیابی به خدماتی با کیفیت بهتر لازم است. هدف مطالعه بررسی کیفیت خدمات آموزشی ارایه شده توسط مراکز مشاوره پیش از ازدواج، از دیدگاه داوطلبان ازدواج بود.

در این مطالعه مقطعی، 679 نفر داوطلبان ازدواج مراجعه کننده به مراکزمشاوره پیش از ازدواج استان البرز در تابستان 1397 به روش تصادفی در مطالعه شرکت کردند. انتظارات و ادراکات آنان درباره خدمات آموزشی مراکز مشاوره با پرسشنامه سروکوال در پنج بعد تضمین، همدلی، پاسخگویی، اطمینان و ملموس قبل و بعد برگزاری کلاس ها سنجیده شد. از آزمون های ویلکاکسون، تی، تحلیل واریانس و همبستگی برای تجزیه تحلیل استفاده شد.

بین کیفیت آموزش مورد انتظار و آموزش ارایه شده شکاف کیفیت منفی وجود داشت. در چهار بعد از پنج بعد کیفیت خدمت شکاف کیفیت منفی وجود داشت. بیشترین اختلاف منفی مربوط به بعد همدلی وکمترین اختلاف کیفیت منفی مربوط به بعد اطمینان بود. تفاوت مشاهده شده در سه بعد همدلی، ملموس و تضمین معنادار بود. شکاف کیفیت با سن و تحصیلات زوجین داوطلبان ازدواج ارتباط داشت.

به سیاستگذاران توصیه می شود برای ارتقای کیفیت کلاسهای آموزشی مشاوره پیش از ازدواج به ویژه در ابعاد همدلی، تضمین و ملموس برنامه ریزی و مداخله کنند و از این طریق گام موثری در جهت کاهش طلاق و افزایش رضایتمندی از ازدواج در استان البرز برداشته شود.

هدف از انجام این پژوهش بررسی و مقایسه عوامل  مرتبط با خطر پوسیدگی دندان در دانش آموزان 12 تا 15 ساله شهر اهواز در پاییز سال 1398 بود.

شرکت کنندگان این مطالعه ی مقطعی شامل 254 دانش آموز 12 تا 15 ساله ی مدارس دوره اول متوسطه بودند. ارزیابی خطر پوسیدگی دندان توسط پرسشنامه معتبر و معاینه بالینی انجام گرفت. داده ها توسط برنامه SPSS نسخه 23 و با استفاده از آزمون های تی مستقل، من ویتنی و مربع کای تحلیل گردیدند. سطح معنا داری 95% در نظر گرفته شد.

از 254 شرکت کننده، 123 نفر دختر و 131 نفر پسر بودند. 75/6% از شرکت کنندگان حداقل یک پوسیدگی داشتند و 76/4% آن ها در معرض خطر بالای پوسیدگی قرار داشتند. شیوع پوسیدگی دندان در میان دختران بیشتر از پسران برآورد گردید؛ در حالی که طبق پرسشنامه پسران بیشتر از دختران در معرض خطر بالای پوسیدگی قرار داشتند.

یافته ها حاکی از آن بود که پوسیدگی دندان در میان دختران بیشتر بود و اکثر دانش آموزان بویژه پسران در معرض خطر بالای پوسیدگی قرار داشتند. این امر می تواند نشان دهنده لزوم تدارک برنامه های آموزشی بهداشتی دهان و دندان در این گروه جمعیتی باشد.

با توجه به ماموریت جهاددانشگاهی در راستای تحقق نقشه جامع علمی کشور از طریق آموزشهای مهارتی و تکالیف قانونی این نهاد در برنامه ششم توسعه کشور در حوزه توسعه آموزش، هدف از انجام این پژوهش ارایه الگوی توانمندسازی مدیران مراکز آموزش جهاددانشگاهی به عنوان مجری آموزشهای مهارتی و حرفه ای علوم پزشکی بود.

این پژوهش با رویکردی کیفی مبتنی بر نظریه داده بنیاد بود. داده ها از طریق مصاحبه های  نیمه ساختار یافته جمع آوری شده و در این راستا، با به کارگیری روش نمونه گیری گلوله برفی با 21 نفر از سیاست گذاران، اعضای هیات علمی و مدیران آموزشی جهاددانشگاهی، مصاحبه به عمل آمد. تجزیه و تحلیل داده ها به روش داده بنیاد در سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی انجام شده و براساس این فرآیند، 485 کد باز، 104 مفهوم و 24 مقوله استخراج شد.

در الگوی نهایی مقوله ها در ذیل مولفه های اساسی نظریه داده بنیاد شامل مقوله محوری «ارایه الگوی توانمندسازی مدیران » با توجه به شرایط علی (سه مقوله)، شرایط زمینه ای (چهار مقوله)، شرایط میانجی (سه مقوله)، راهبردها (هفت مقوله) و پیامدها (شش مقوله) به دست آمد.

توسعه آموزشهای مهارتی و حرفه ای توسط جهاددانشگاهی در سطح ملی و بین المللی به عنوان یک تکلیف قانونی، نیازمند توجه فزآینده و جدی تر برای فرآیند توانمندسازی مدیران مراکز مجری این آموزشها در این نهاد است.

شرایط خاص اقتصادی و اجتماعی باعث گردیده مزیت رقابتی سازمان ها دیگر بر پایه دارایی های مشهود آن ها نباشد و سرمایه های فکری به عنوان مهم ترین سرمایه، جایگزین سرمایه های مالی گردیده است. هدف از این مطالعه، تعیین تاثیر سرمایه انسانی بر سرمایه فکری، در پژوهشکده های حوزه بهداشت و درمان جهاد دانشگاهی شهر تهران بود.

پژوهش حاضر مطالعه ای موردی و به لحاظ بعد نتیجه، کاربردی بود. جامعه پژوهش، کلیه اعضای هییت علمی و کارشناسان پژوهشی پژوهشکده های حوزه بهداشت و درمان جهاد دانشگاهی شهر تهران بودند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه پژوهشگرساخته بوده که روایی آن به تایید نظر خبرگان حوزه مدیریت بهداشت و درمان رسیده و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0/84 محاسبه گردیده است. ابزار تحلیل مورد استفاده نرم افزارهای SPSS20 و PLS3 است.

یافته های پژوهش نشان داد سرمایه انسانی به طور معنی دار بر سرمایه فکری تاثیر دارد. از میان مولفه های سرمایه انسانی، بیشترین وزن مربوط به متغیر نگرش و انگیزش با ضریب 0/897 بود. مقدار شاخص GOF برای برازش کلی مدل برابر با 0/535 به دست آمد که حصول این مقدار برای این شاخص، برازش بسیار مناسب مدل کلی را تایید می کند.

توجه به اهمیت مولفه سرمایه انسانی به عنوان یکی از اجزای سرمایه فکری در سازمان های دانش محور، مدیران باید زمینه ای فراهم کنند تا بهره برداری از این سرمایه به خوبی انجام گیرد و موجب خلق ارزش افزوده و نوآوری شود.

شیوع ویروس کرونا در جهان مسایل و مشکلات زیادی را در عصر اطلاعات به همراه آورده است. مواجهه بیش از حد اطلاعاتی و همچنین اطلاعات گمراه کننده در مهار بیماری COVID-2019 ابعاد زندگی افراد را تحت تاثیر قرار داده و سلامت روانی افراد را با مشکل مواجه کرده است. با توجه به حساسیت این موضوع و توجه سازمان سلامت جهان (سازمان جهانی بهداشت) به موضوع مواجهه بیش از حد اطلاعاتی و اطلاعات گمراه کننده در مقابله با این ویروس، این مقاله به معرفی این چالش ها و راهکارهای موجود در این زمینه می پردازد.